Adequate huisvesting is een mensenrecht, vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens[1]. Ben je Dordtenaar en heb je een woonprobleem of dreig je je huis kwijt te raken? Dan betekent het ‘recht op huisvesting’ niet dat je een huis kunt opeisen. Helaas. Maar het betekent wel dat de overheid verantwoordelijk is voor “voldoende woongelegenheid”, zoals is aangegeven in de Nederlandse Grondwet. Dit is uitgewerkt in de Woningwet en de Huisvestingswet. En in de gemeente zijn er regels opgesteld, waarmee dit recht op adequate huisvesting verder vorm krijgt.
Als gemeentelijke regels voor wonen en huisvesting rammelen, dan is het recht op behoorlijke huisvesting niet goed gewaarborgd. En dan neemt het risico op misstanden toe. Dakloosheid is de meest extreme vorm van schending van het recht op adequate huisvesting. Dakloosheid is namelijk primair een woonprobleem. Dat klinkt heel logisch. Maar het wordt vooral begrepen door iedereen die persoonlijk ondervond wat er gebeurt als je geen huis meer hebt. Bijvoorbeeld vanwege onvoorziene familie- of gezondheidsomstandigheden of teruglopende inkomsten: je probeert jezelf te redden, slaapt bij vrienden op de bank, overleeft op een camping of erger nog: je klopt op een dag aan, bij de nachtopvang. Dat laatste overkomt in Dordrecht gemiddeld zo’n 1 persoon per dag[2].
Zoals koorts een signaal geeft over de staat van een lichaam, zo verklaart dakloosheid iets over het woonbeleid. Het verschijnsel dakloosheid is een teken van een verziekte toestand. Als dakloosheid in Dordrecht oploopt (en dat doet het!), is dat een aanwijzing voor een beroerde woonsituatie in de stad. En niet enkel voor daklozen.Koorts? Alarm! Deze week haalde ik dus koortsachtig alle verkiezingsbeloftes voor de toekomst[3] van Dordrecht door een teststraat. In de hoop dat testen helpt, bij de bestrijding van zowel dakloosheid (symptoom) als de woonproblemen (oorzaak). Ik maakte gebruik van de test, die The Shift Nederland ontwierp voor het toetsen van partijprogramma’s. Deze Meetlat geeft aan hoe ‘adequate huisvesting’ kan (en moet). Daarnaast ontwikkelde Ruimte voor Collectief Wonen een manifest. Hiermee heb ik getoetst, in hoeverre politieke partijen innovatieve woonconcepten toejuichen. Kortom: knappe koppen bouwden de teststraat. En ik stak de peilstok in de politieke partij programma’s. Het resultaat vind je in de afbeelding hieronder. Weinig rooskleurig…
Maar er is hoop. Een beroerd woonbeleid leidt tot dakloosheid, maar het is omkeerbaar. Adequate huisvesting bevorderen is goed voor iedereen: jong, oud, arm en rijk. En het kan zelfs dakloosheid doen afnemen. Diverse onderzoeken[4] hebben aangetoond dat ambitieus woonbeleid de beste remedie is om dakloosheid te bestrijden en uit te schakelen! En hoewel de plannen van de politici in Dordrecht nog geen vertrouwen geven dat dakloosheid in Dordrecht zal worden beëindigd, is het niet te laat.
Voorlopig ga ik investeren in mijn afweersysteem en uitzien naar een 3G beleid door Dordrecht: Grondig Goed Gehuisveste burgers.
Mirjam van den Hoek, Studio Opkomst, februari 2022
[1] United Nations. (2009). The right to adequate housing
[2] In de eerste helft van 2021 klopten 190 mensen aan bij het Leger des Heils, zo werd in januari jl. aan de gemeenteraad gerapporteerd. Zij waren afkomstig uit de hele regio waarvoor gemeente Dordrecht met het Leger des Heils de opvang organiseert.
[3] Het verleden en heden laat ik daarbij over aan de rekenkamercommissie Dordrecht, die in januari jl. een treurig stemmend rapport uitbracht.
[4] Fowler, P. J., Hovmand, P. S., Marcal, K. E., & Das, S. (2019). Solving homelessness from a complex systems perspective: Insights for prevention responses. Annual Review of Public Health, 40, 465-486.